Czy Twoje dorastające dziecko uskarża się na ból kolan. Zdiagnozuj je pod kątem choroby Osgood-Schlattera. Zazwyczaj choroba Osgood-Schlattera, często określana jako jałowa martwica kości piszczelowej, rozwija się u młodych osób w wieku 8-15 lat, które prowadzą sportowy tryb życia i przechodzą okres gwałtownego wzrostu. Jest to stan zapalny guzowatości kości piszczelowej, który przebiega z miejscowym bólem i obrzękiem. Lokalizacja dolegliwości jest dość charakterystyczna. Jest to miejsce, gdzie więzadło rzepki łączy się z kością piszczelową (z przodu kolana tuż pod rzepką). Szczególnie narażone na chorobę Osgood-Schlattera są dzieci uprawiające sporty wymagające dużo biegania i skakania - np. piłka nożna, koszykówka, lekkoatletyka.
Choroba Osgood-Schlattera - czym jest choroba i jak rozpoznać objawy jałowej martwicy guzowatości kości piszczelowej?
Do typowych objawów choroby Osgooda-Schlattera należą: ból guzowatości kości piszczelowej (Pacjenci często określają go jako ból pod kolanem) nasilający się podczas ćwiczeń o dużym obciążeniu (takich jak bieganie lub skakanie), utykanie podczas lub po wysiłku fizycznym, miejscowa tkliwość, czasem zwiększone ocieplenie skóry nad obrzękniętą guzowatością kości piszczelowej. Nasilenie dolegliwości często różni się w zależności od pacjenta. Niektóre osoby odczuwają niewielki ból w okolicy stawu kolanowego, podczas gdy inni doświadczają długotrwałego bólu, który utrudnia wykonywanie jakiejkolwiek aktywności fizycznej. Taki dyskomfort występuje zwykle okresowo i może trwać od kilku tygodni do nawet dwóch lat.
Choroba Osgood-Schlattera dotyka głównie dzieci i młodzież w wieku 10-15 lat, szczególnie aktywnych sportowo. Jest to jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej spowodowana powtarzającymi się mikrourazami w miejscu przyczepu więzadła rzepki. Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz w niektórych przypadkach badaniach obrazowych (RTG, USG). Leczenie ma charakter przede wszystkim zachowawczy - obejmuje ograniczenie aktywności nasilającej objawy, fizjoterapię, krioterapię oraz leki przeciwbólowe. Choroba zwykle ustępuje samoistnie po zakończeniu okresu wzrostu, choć u części pacjentów może pozostać powiększona guzowatość kości piszczelowej jako trwały ślad przebytej choroby.
Przyczyny choroby Osgood-Schlattera
Przyczyny choroby Osgood-Schlattera są ściśle związane z okresem intensywnego wzrostu i zwiększoną aktywnością fizyczną u młodzieży. Najważniejszym mechanizmem powstawania tej dolegliwości jest powtarzający się uraz mechaniczny guzowatości kości piszczelowej, spowodowany nadmiernym napięciem ścięgna mięśnia czworogłowego uda. W okresie skoku wzrostowego kości rosną szybciej niż ścięgna i mięśnie, co powoduje zwiększone napięcie w miejscach przyczepów. Czynniki ryzyka obejmują intensywny trening sportowy (szczególnie w dyscyplinach wymagających biegania, skakania i gwałtownych zmian kierunku), predyspozycje genetyczne, nieprawidłową biomechanikę kończyn dolnych oraz dysbalans mięśniowy. Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt, z największą częstotliwością w wieku 12-14 lat u chłopców i 10-13 lat u dziewcząt, co bezpośrednio koreluje z okresami intensywnego wzrostu.
Jak rozpoznać chorobę Osgooda-Schlattera?
Diagnozę choroby Osgood-Schlattera powinien postawić lekarz ortopeda na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego. Lekarz sprawdza kolano dziecka pod kątem ograniczeń ruchowych, miejscowego obrzęku, bólu, ewentualnie zaczerwienienia w obrębie guzowatości kości piszczelowej. Zwykle już to zapewnia lekarzowi wystarczającą ilość informacji do postawienia właściwej diagnozy, czy jest to choroba Osgooda-Schlattera. Warto wykonać również badanie USG kolana oraz RTG, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny wyżej wymienionych dolegliwości.
Jak leczy się chorobę Osgood-Schlattera?
Leczenie choroby Osgooda-Schlattera jest skoncentrowane na doraźnym zmniejszeniu dolegliwości bólowych pacjenta i wdrożeniu działań profilaktycznych mających na celu zmniejszenie ryzyka nawrotów. Zazwyczaj ograniczenie aktywności fizycznej powinno wystarczyć, aby zminimalizować dyskomfort okolicy kości piszczelowej i więzadła rzepki odczuwany przez dziecko. U niektórych pacjentów taka przerwa od aktywności fizycznej może trwać nawet kilka miesięcy. Dodatkowo wdrożyć należy działania miejscowe, zmniejszające obrzęk i ból. W tym celu zaleca się okłady z lodu oraz żele z lekiem przeciwzapalnym. U pacjentów, u których wystąpiła choroba Osgood-Schlattera z cięższym przebiegiem, lekarz może zalecić również przyjmowanie leków przeciwzapalnych doustnie. Gdy pierwsze dolegliwości ustąpią, dalszy proces leczenia wspomaga się rehabilitacją stawu kolanowego. Podstawą są ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie uda. Zwykle pomocna jest terapia manualna. U większości pacjentów choroba Osgooda-Schlattera ma przebieg okresowy i dolegliwości mogą nawracać. Objawy powinny ustąpić całkowicie, gdy dziecko zakończy wzrost, tj. w wieku około 14 lat dla dziewcząt i 16 lat dla chłopców. Choroba Osgood-Schlattera zwykle nie powoduje żadnych długotrwałych konsekwencji. Po ustąpieniu choroby możliwy jest powrót do normalnych obciążeń treningowych.
