Narciarstwo i snowboarding to fascynujące zimowe aktywności, jednak niosą ze sobą ryzyko kontuzji, zwłaszcza w obszarze kolan. Jednym z najczęstszych urazów w obrębie kończyny dolnej jest uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Pełne zrozumienie mechanizmu tej dysfunkcji oraz skutecznych metod zapobiegania jest kluczowe dla miłośników sportów zimowych.
Kontuzje ACL
Więzadło krzyżowe przednie (ACL) to strategiczny element struktury kolana, odgrywający istotną rolę w utrzymaniu stabilności stawu. Jego główną funkcją jest przeciwdziałanie nadmiernemu przesuwaniu się piszczeli względem kości udowej, a także kontrola rotacji i ruchów bocznych kolana.
Około 90% urazów ACL podczas narciarstwa wiąże się z sytuacjami bezkontaktowymi, wynikającymi z nieprawidłowej techniki jazdy lub braku odpowiedniego przygotowania fizycznego, a nie z kolizjami z innymi narciarzami czy obiektami. Na stoku kontuzje często wynikają z nagłych zatrzymań, skrętów lub nieprawidłowych lądowań po skokach oraz złych warunków narciarskich.
Mechanizmy uszkodzenia ACL podczas narciarstwa obejmują:
- Upadek do przodu z jednoczesnym skręceniem - często spotykany scenariusz, w którym narciarz upada do przodu, a kolano ulega skręceniu, zwłaszcza gdy narta "zahacza" o śnieg podczas skrętu.
- Niewłaściwa technika narciarska - błędna technika, taka jak zbyt głębokie przysiady podczas jazdy, może zwiększać ryzyko kontuzji.
- Niewłaściwie dopasowany sprzęt - niewłaściwie ustawione wiązania nart mogą nie wypiąć się w odpowiednim momencie, podnosząc ryzyko urazu.
- Nagłe zatrzymanie lub zmiana kierunku - gwałtowne zmiany kierunku lub zatrzymanie podczas szybkiej jazdy mogą generować nadmierne obciążenia i uszkodzenia ACL, szczególnie na nierównym źle przygotowanym stoku.
Objawy zerwania ACL
Zerwanie ACL to zazwyczaj gwałtowne i bolesne wydarzenie. Typowe objawy obejmują:
- trzask lub poczucie "pęknięcia" w kolanie - wiele osób opisuje słyszalny dźwięk w chwili urazu;
- natychmiastowy ból - ostry ból, często intensywny i długotrwały;
- obrzęk - kolano puchnie od razu lub w ciągu kilku godzin po urazie;
- utrata stabilności - wrażenie niestabilności lub "uciekania" kolana;
- trudności w ruchu - ograniczenie ruchomości kolana z powodu bólu i obrzęku.
Leczenie zerwanego ACL
Po zerwaniu ACL, jak i po innym urazie stawu kolanowego, w pierwszym etapie zalecany jest protokół RICE:
- REST (Odpoczynek): unikanie obciążenia nogi;
- ICE (Lód): stosowanie okładów z lodu kilka razy dziennie;
- COMPRESS (Kompresja): utrzymywanie ucisku na uszkodzonym obszarze, np. za pomocą elastycznego bandaża;
- ELEVATE (Uniesienie): leżąc trzymanie nogi ponad poziom serca.
METODY LECZENIA USZKODZENIA WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO
Rekonstrukcja ACL
Operacja rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego zazwyczaj obejmuje wykorzystanie fragmentu ścięgna, pobranego od pacjenta, aby zastąpić zerwane więzadło. Procedura wykorzystuje technikę artroskopii, gdzie niewielkie nacięcia w okolicy stawu kolanowego umożliwiają wprowadzenie kamery i specjalistycznych narzędzi do przeprowadzenia rekonstrukcji.
Czas trwania zabiegu to zwykle 40-60 minut, a okres rekonwalescencji po operacji wynosi od 6 do 9 miesięcy.
Medycyna regeneracyjna w leczeniu ACL – PRP i komórki macierzyste – w tzw. niekompletnych uszkodzeniach ACL
W Ortho Sport Clinic zalecamy połączenie zabiegu chirurgicznego z terapią PRP (osoczem bogatopłytkowym), wspierającą regenerację uszkodzonych tkanek poprzez stymulację wewnętrznych procesów naprawczych. Terapia PRP może przyspieszyć zarówno gojenie urazu, jak i rany pooperacyjnej.
Terapia komórkami macierzystymi ma na celu dostarczenie nowych komórek do uszkodzonej tkanki, wspomagając procesy gojenia i regeneracji. Stosując je podczas rekonstrukcji zerwanego ACL, przekształcają się one w komórki ACL, inicjując proces naprawy.
Więcej na temat terapii komórkami macierzystymi dostępne tutaj.
Rehabilitacja po operacji
Intensywna rehabilitacja po operacji rekonstrukcji ACL jest niezbędna do przywrócenia pełnej funkcji kolana i zapobieżenia dalszym kontuzjom. Ofertę zabiegów rehabilitacyjnych znajdziesz tutaj.
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Aby uniknąć kontuzji więzadła krzyżowego przedniego (ACL) podczas jazdy na nartach, istotne jest podejmowanie odpowiednich środków ostrożności i przygotowań. Oto kilka kluczowych wskazówek:
- Fizyczne przygotowanie do sezonu narciarskiego: przed wyjazdem zadbaj o regularne ćwiczenia siłowe, kondycyjne i równoważne, które wzmocnią mięśnie nóg i przygotują Cię do wysiłku. Dodatkowo, w Ortho Sport Clinic, nasza autorska aplikacja GeniusCare może świetnie pomóc w przygotowaniu się do sezonu narciarskiego. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
- Dobór odpowiedniego sprzętu: upewnij się, że narty i buty są odpowiednio dobrane do Twojego poziomu umiejętności i warunków panujących na stoku. Niewłaściwy sprzęt zwiększa ryzyko kontuzji.
- Rozgrzewka: przed rozpoczęciem jazdy na nartach wykonaj serię ćwiczeń rozgrzewających, aby zwiększyć elastyczność mięśni i przygotować ciało do wysiłku.
- Technika jazdy: utrzymuj prawidłową technikę jazdy. Unikaj nienaturalnych pozycji i nadmiernego skrętu kolan, co może zwiększać ryzyko kontuzji ACL.
- Unikanie przemęczenia: wyczerpanie fizyczne może prowadzić do obniżenia koncentracji i błędów technicznych, dlatego ważne jest, aby robić przerwy i odpoczywać.
- Świadomość warunków na stoku: dostosuj styl i tempo jazdy do warunków śniegowych i pogodowych. Słaba widoczność lub lód na stoku znacznie zwiększają ryzyko wypadku.
Zerwanie ACL to poważny uraz, który może znacząco wpłynąć na zdolności ruchowe i komfort życia. Dlatego priorytetowe jest nie tylko skuteczne leczenie, ale również aktywne zapobieganie poprzez świadome podejście do bezpieczeństwa, doskonalenie techniki jazdy oraz konsekwentny trening fizyczny. Wprowadzanie tych elementów do codziennych praktyk przygotowań do sezonu narciarskiego, stanowi kluczową strategię dla zdrowia stawu kolanowego i ogólnego przygotowania sportowego.
